Efnan Atmaca – Dağlı Ahmet günün birinde kapısında kır bir at bulur. Geleneklere nazaran kapıya gelen ve üç kez gönderilmesine karşın gitmeyen at geri verilmez. Bahtım, der kabul eder. Kır at Osmanlı Bey’i Mahmut Han’ındır. Düşer Mahmut Han, atının peşine. Kürt beylerini toplar; atını da, onu alanı getirmelerini ister. Ahmet inanır onu arayan elçinin kelamına, konuşmaya masraf. Mahmut Han zindana atar Ahmet’i. O zindanda aslında atın niçin kapısına geldiğini anlar Ahmet. Mahmut Han’ın kızı Gülbahar’la büyük bir aşk yaşamak vardır mukadderatında. Mahmut Han ne töreden anlar ne gelenekten. At getirilir ancak onun istediği kendi büyüklüğünü ispatlamaktır, zulmüyle kaygı salmaktır. Sevdiğinin başını kurtarmak Gülbahar’a kalır. Ahmet’e açılan zindanın kapıları Gülbahar’a kapanır. Halk birlik olur kurtarır Gülbahar’ı. Mahmut Han’ın öfkesi dinmez. Kan dökmek ister. Ahmet’i vefata gönderir intikamını almak için. Tekrar halk bir olunca kelamından döner. Ahmet ile Gülbahar’ın ortasına ise zindanın kapılarının nasıl açıldığının gizemi girer. Bir kılıç koyar Ahmet ortalarına. O kılıç kalkmaz oradan, bu kıssa de efsane olur sonunda.
Dengbej sahnesi
Yaşar Kemal’in ölümsüz yapıtı “Ağrı Dağı Efsanesi”, 36 yıl sonra yine İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları’nın repertuvarında seyirciyle buluştu. Yapıtın uyarlamasını ve direktörlüğünü Yiğit Sertdemir üstleniyor. Oyunda Arda Alpkıray, Ayşe Günyüz Demirci, Besim Demirkıran, Can Tarakçı, Cihan Kurtaran, Emrah Can Yaylı, Emre Yılmaz, Ertan Kılıç, Hakan Örge, Murat Üzen, Özge Midilli, Serkan Bacak, Uğur Dilbaz, Yeliz Şatıroğlu, Zeynep Ceren Gedikali rol alıyor. Sertdemir bu ölümsüz yapıtı sahneye koyarken hem baskı karşısında halkın dayanışma gücünün ehemmiyetinin altını çiziyor hem de sembolik olarak öne çıkan ‘imkânsız aşk’ kavramını masalsı bir anlatıyla seyirciye sunuyor. Efsaneye uygun bir atmosfer yaratılıyor oyunda. Sahnede oyuncuların adımlarından söyledikleri müziklere, gazellere kadar her türlü detay düşünülmüş. Şef Burçak Çöllü idaresindeki orkestra oyunun ‘çarpıcı ve unutulmaz’ tesirini artırıyor. Bir dengbej sahnesi var ki yalnızca onun için bile “Ağrı Dağı Efsanesi” tekraren izlenmeye paha. Oyunda törelerin, geleneklerin iki farklı yüzüyle karşılaşıyorsunuz. Cüretin, aşkın, çabadan vazgeçmemenin verdiği gücü takdir ederken birlik olmanın her türlü berbatlığı ve zorluğu yeneceğini görüyorsunuz. Aşkı sorguluyorsunuz. Aşk uğruna neler yapılabileceğini ve nelerin kabul edilebileceğini ya da edilemeyeceğini. Yiğit Sertdemir oyun içinde yazdığı metinde Ahmet’in Gülbahar’la ortalarında koyduğu kılıca vurgu yaparak “Belki oluruz masal. Kılıç ortadan bir kalksa” diyor. Bu kelamdan hareketle düşmanlığa, berbatlığa, intikama, anlaşamamaya, dinlememeye, konuşamamaya yol açan bütün kılıçlar ortadan kalksa; efsanelere, masallara kulak versek tahminen barışa bir adım daha yaklaşırız fikri düşüyor hem akıllara hem yüreklere.
“Kavuşursan masal olur. Kavuşamazsan efsane”
Yiğit Sertdemir: “Masalların o hoş biten, berbatların cezalandığı, uygunların muradına erdiği aydınlık sabahı, fakat görünmezler görünür, bilinmezler bilinir, çözülmezler çözülür olduğunda mümkün. Yeterliler birbirine, berbatlar cezalarına kavuşunca. Kavuşursan masal olur. Kavuşamazsan efsane. Masal olamayanların efsanesi. Ağrı Dağı Efsanesi. Bir büyük ozanın, müellifin, aydının, gururun; eni bahis bir baş dengbejin büyülü lisanından bize uzanan sonsuz bir nefes alma vesilesi. Tık nefes olmamızın sebeplerini tane tane, tüm zarafetiyle, bilgeliğiyle, yaşanmışlığıyla çıkarıyor Yaşar Kemal şu fani zihnimizin karşısına. Tüm olamamış aşklarımızın, kaybettiğimiz umutlarımızın, ayrılıklarımızın öyküsü. O denli bir ayrılık ki, güya ortamıza kocaman bir kılıç saplanmış da, elimiz birbirine dokunamıyor. Dokunabilse, el ele tutuşacağız lakin ne mümkün. Dokunabilse, masal olacağız.”